Cennych odkryć archeologicznych na terenie naszej parafii dokonał zespół naukowców pod kierunkiem Pana prof. dr hab. Pawła Valde-Nowaka z Polskiej Akademii Nauk z Krakowa. Prace archeologiczne prowadzone są na posesji Państwa Antoniego i Kazimiery Marecików. Dzięki uprzejmości Pana Profesora mogliśmy umieścić w naszej stronie internetowej poniższy materiał dotyczący wykopalisk archeologicznych w Łoniowej.

Zabytki archeologiczne na powierzchni pól w Łoniowej odkryli tarnowscy archeolodzy, podczas realizacji tzw. zdjecia Polski. Jest to, trwająca blisko 20 lat, akcja rejestrowania na powierzchni ziemi zabytków archeologicznych. W 1995 roku na polu p. Marecików i sasiednich zauważono koncentracje fragmentów naczyń glinianych i narzędzi krzemiennych. Oznaczało to silne zniszczenie stanowiska archeologicznego. W 1997 roku Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddz. w Krakowie, przeprowadził badania sondażowe w tym miejscu, które aktualnie są kontynuowane w ramach tzw. projektu grantowego Komitetu Badań Naukowych w Warszawie (finansującego prace). W bieżącym sezonie doszło w Łoniowej do ważnych odkryć. Został odkryty kompletnie zachowany relikt budowli słupowej z początku młodszej epoki kamienia (neolit, tzw. kultura ceramiki wstęgowej rytej), a w nim ślady podpiwniczeń, na które dotychczas na innych stanowiskach tej kultury w Europie nie udało sie natrafić. W Łoniowej, w jednej z takich piwnic, odkryty został "skarb" (skład/depozyt) ostrzy krzemiennych i z obsydianu, a wiec z bardzo dobrze łupliwych skał, z których ówczesny człowiek wykonywał narzędzia. W skarbie z Łoniowej znajduja sie dwa segmenty ostrza sierpa. Noszą one ślady charakterystycznych wyswieceń, tzw.żniwnych. W skali ziem polskich jest to drugi skarb wiazany z kultura ceramiki wstegowej rytej. Przedmioty znalezione w skarbie wykonano z surowców nie występujących na miejscu: widzimy tu wyroby z krzemienia z okolic Ojcowa, krzemienia tzw. czekoladowego z północnego obrzeżenia Gór Świetokrzyskich oraz ze szkliwa wulkanicznego, tzw. obsydianu, wystepujacego na pograniczu dzisiejszych Wegier i wschodniej Słowacji (okolice Zemplina i Preszowa oraz Gór Bukowych). Znalezisko to dowodzi rozwinietej sieci ówczesnych dalekosiężnych kontaktów. Odkryty dom wzniesiono na planie prostokata o wymiarach 30 x 7,6 metra, stosujac układ pięciu rzedów słupów nosnych. Ściany zewnetrzne były uszczelnione plecionka i gliną. Wybierzyska gliny odkryliśmy po oby stronach ścian dłuższych od strony zewnętrznej, co jest powszchnie stwierdzana regułą, podobnie jak i orientacja domu, zgodna z osią północ-południe, jak w przypadku niemal wszystkich europejskich stanowisk tej kultury. Była to pierwsza ludność rolnicza. Znała wytwarzanie ceramiki, lecz bez użycia kołą garncarskiego. Zdobiała swe naczynia w jednolity sposób (stwierdzane sa pewne różnice regionalne, lecz motyw przewodni - ryta linia z punktami, badź nacięciami stanowi wzór powtarzalny na ogromnych obszarach od środkowego Dunaju po dolny Ren). Ludność ta nie znała metalu, podstawowe narzedzia wykonywała z kamienia, m. in. z krzemieni. Nie wiemy jakim językiem się posługiwała, sfera wierzeń jest równiez słabo poznana. Osiedla podobne do osady w Łoniowej grupują sie w Europie na żyznych glebach lessowych i czarnoziemach.